Michał Starczewski - michal.starczewski@awf.edu.pl
Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie

Profesjonalizacja sportów paraolimpijskich stawia przed sportowcami coraz wyższe wymagania. Wyniki w sporcie paraolimpijskim nie są już tylko odzwierciedleniem wrodzonego talentu. Przykładem tego są wyniki osiągnięte w pływaniu, gdzie czas ukończenia 50 m stylem dowolnym skrócił się o prawie 50% pomiędzy Igrzyskami Olimpijskimi w Tokio w 1964 roku a 2021 roku.
Częściowo dowodzi, że jest to wynik wieloletniego procesu szkoleniowego wspieranego przez kadrę trenerską, w skład której obecnie oprócz trenerów i zespołów medycznych coraz częściej wchodzą zespoły naukowców.
W trakcie przygotowań do najważniejszej imprezy sportowej, jaką są Igrzyska Paraolimpijskie, Polski Komitet Paralimpijski (PKPar) demonstruje swoje niezachwiane zaangażowanie inwestując w liczne inicjatywy badawcze, których celem jest wspieranie trenerów i sportowców w osiąganiu wysokich wyników sportowych.
Zaprezentowanych zostanie kilka przykładów zastosowania najnowszych rozwiązań naukowych w szkoleniu i przygotowaniu paraolimpijczyków, m.in. analiza ruchu 3D z wykorzystaniem metod bezmarkerowych i algorytmów Sztucznej Inteligencji w naturalnych warunkach lekkoatletycznych, zastosowanie treningu opartego na prędkości w pływaniu oraz wprowadzenie funkcji poznawczych testy oceniające zmęczenie w szermierce na wózku inwalidzkim.
Po pierwsze, w roku 2023 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego i Polski Komitet Paraolimpijski przeprowadziły projekt „Ocena metod analizy przechwytywania ruchu (analiza 3D) w warunkach naturalnych w celu optymalizacji rzutów u zawodników reprezentacji paralekkoatletycznej” dofinansowany przez Ministerstwo Sportu i Turystyki Rzeczypospolitej Polskiej.
Celem było określenie parametrów kinematycznych i kinetycznych podczas rzutów lekkoatletycznych u sportowców z różnymi rodzajami niepełnosprawności, co pozwoli na optymalizację treningu i profilaktykę kontuzji oraz ocenę aktywności wybranych grup mięśniowych podczas rzutów parasportowych. Wykorzystaliśmy najnowocześniejszy sprzęt składający się z 8 kamer matrixVision, wideo o dużej szybkości nagrywania 200 – 250 Hz).
Określono kilka zmiennych kinetycznych, które wybrano do dalszej oceny (np. maksymalna prędkość i przyspieszenie nadgarstka, kąt rzutu i prędkość tułowia) oraz do oceny zmian wynikających z treningu sportowego w trakcie sezonu.
Po drugie, w latach 2022-2023 AWF Warszawa i PKPar przeprowadziły przy wsparciu finansowym Ministerstwa Sportu i Turystyki projekt w programie SuperTrener – Wykorzystanie umiejętności powtarzanych sprintów i pomiarze czasu reakcji dla szermierzy na wózkach.
Celem projektu było określenie specyficznego dla danej dyscypliny sportowej testu beztlenowego u szermierzy na wózkach inwalidzkich, ocena wpływu zmęczenia występującego podczas walki na funkcje poznawcze oraz wdrożenie treningu opartego na prędkości w przygotowaniach paraolimpijskich.
Zastosowano kilka urządzeń pomiarowych (ergometr korbowy LODE, FithLight Trainer do pomiaru czasu reakcji i Vitruve Encoder do ustalenia 1RM na podstawie prędkości ruchu).
Na podstawie wyników doszliśmy do wniosku, że test powtarzanych sprintów jest trafny i rzetelny w ocenie treningu szermierczych na wózkach inwalidzkich, a powtarzane ćwiczenia korbą ramion o wysokiej intensywności mają pozytywny wpływ na proste zadania poznawcze po wysiłku u szermierzy na wózkach inwalidzkich i prowadzi do skrócenia czasu reakcji.
Trzecim projektem realizowanym obecnie we współpracy z AWF Warszawa i PKPar jest Opracowanie aplikacji BEST do oceny stanu fizycznego uczestników sekcji sportowych Polskiego Komitetu Paralimpijskiego, finansowanej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Celem projektu jest opracowanie aplikacji „BEST”, umożliwiającej ocenę wydolności krążeniowo-oddechowej, sprawności fizycznej oraz ich doskonalenie u osób niepełnosprawnych podejmujących aktywność fizyczną.
Aplikacja będzie także służyć do planowania treningów, monitorowania udziału w zajęciach oraz postępów uczestników sekcji sportowych prowadzonych przez PKPar w ramach dotacji otrzymanych z PFRON.
Na tym etapie wdrożenia przeprowadziliśmy badanie związane z potrzebami użytkowników końcowych aplikacji.
Przeprowadziliśmy także podstawowe badanie testów wydolności krążeniowo-oddechowej i beztlenowej, a także testów terenowych dla parapływaków. Na podstawie tych wyników wybrano kilka testów do dalszej implementacji w aplikacji BEST.
Podsumowując, należy podkreślić, że zastosowanie innowacyjnych rozwiązań w sporcie osób niepełnosprawnych jest niezbędne dla dostosowania i optymalizacji metod i obciążeń treningowych.
Niezbędna jest także optymalizacja wykorzystania sprzętu i innych funkcji organizmu sportowca w celu osiągnięcia maksymalnych wyników sportowych.
Konieczne są dalsze badania i projekty, aby zwiększyć wyniki i pozycję Polskiej Reprezentacji Paraolimpijskiej podczas Igrzysk w Paryżu 2024, Los Angeles 2028 i Brisbane 2032.

Tłumaczenie tekstu w PJM w formie wideo: